W prawie przewozowym legitymacja to nie fizyczny dokument, ale uprawnienie, które pozwala dochodzić swoich praw w sporze. Podstawą do posiadania legitymacji zwykle są dokumenty, w tym zlecenie przewozu lub list przewozowy.
Legitymacja jest podstawą do złożenia reklamacji u przewoźnika, który nie spełnił wymogów przewozu. Dzięki niej można starać się o odszkodowanie. Bez legitymacji niemożliwe będzie uzyskanie przychylnego rozstrzygnięcia sądu w tej sprawie.
- Maurycy Kieruj
- Radca prawny w TC Kancelaria Prawna
- Z punktu widzenia przepisów kwestia prawa do dochodzenia roszczeń nie jest jednoznaczna. Stwierdzenie, kto w danym wypadku posiada legitymację, może stanowić problem, bo zapisy Konwencji CMR w tym względzie są nieprecyzyjne. W takiej sytuacji należy wspomóc się przepisami polskiego prawa transportowego i kodeksu cywilnego, o ile przewóz był realizowany w Polsce.
Legitymacja do dochodzenia odszkodowania została formalnie określona w Konwencji CMR i prawie przewozowym. Uprawnionym do odszkodowania nie zawsze będzie podmiot, który poniósł szkodę w przewozie. Pomocny w zrozumieniu tego mechanizmu może być przykład sprawy, która zajmowała się TC Kancelaria Prawna.
Odbiorca nie otrzymał towaru – kto ponosi odpowiedzialność?
We wspomnianej sprawie kupujący zawarł ze sprzedającym umowę na sprzedaż mięsa wieprzowego. Przewóz towaru z Belgii do siedziby powoda wykonywał przewoźnik na podstawie zlecenia transportowego otrzymanego od firmy R. Towar załadowano w firmie sprzedawcy oraz wystawiono list przewozowy, zgodnie z którymi towar miał być dostarczony do siedziby kupującego. W trakcie przewozu kierowca stosował się do wskazówek X, który w zleceniu transportowym został wskazany jako osoba do kontaktów. Zgodnie z jego poleceniem dotyczącym zmiany miejsca dostawy towaru, udał się do miasta C., gdzie doszło do rozładunku towaru i wydania go X. Firma, która zapłaciła za towar, a której towaru nie dostarczono, dochodzi odszkodowania od przewoźnika.
Jak tę sytuację interpretują przepisy Konwencji CMR? Zgodnie z art. 13 ust. 1, po przybyciu towaru do miejsca przewidzianego dla jego wydania, odbiorca ma prawo żądać od przewoźnika wydania za pokwitowaniem drugiego egzemplarza listu przewozowego oraz towaru. Jeżeli natomiast stwierdzono zaginięcie towaru lub jeżeli towar nie przybył po upływie terminu, odbiorca może w imieniu własnym dochodzić wobec przewoźnika praw wynikających z umowy przewozu. Wynika z tego, że przytoczony przepis konwencji CMR odnosi się do dwóch różnych sytuacji: pierwszej, gdy towar przybył do miejsca przewidzianego do jego wydania, oraz drugiej, gdy stwierdzono zaginięcie towaru lub jeżeli towar nie został dostarczony po upływie wskazanego terminu.
Przekładając to na opisany przypadek, wydanie towaru przez przewoźnika nieustalonym osobom, nieuprawnionym do odbioru, a taką jest osoba X, można potraktować jak zaginięcie towaru. Ma ono cechy trwałości – towaru nie odzyskano, a upłynął termin 30 dni od umówionego terminu dostawy. W takim przypadku Konwencja CMR wprost stanowi, że odbiorca może w imieniu własnym dochodzić wobec przewoźnika praw wynikających z umowy przewozu. Odbiorca ma więc legitymację do dochodzenia odszkodowania od przewoźnika.
- Maurycy Kieruj
- Radca prawny w TC Kancelaria Prawna
- Opisany przypadek zaginięcia przesyłki jest o tyle wyjątkowy, że legitymacja do dochodzenia odszkodowania przysługuje odbiorcy, o ile wystąpi on do przewoźnika z takim roszczeniem. Jeżeli wcześniej z reklamacją wystąpi nadawca i on jako osoba rozporządzająca przesyłką otrzyma odszkodowanie, to odbiorca tę legitymację utraci. W opisanej sprawie sąd orzekł, że kupujący miał legitymację do dochodzenia odszkodowania od przewoźnika.
