Gestia transportowa stanowi istotny element towarzyszący zakupowi towarów, które wymagają transportu. Porozumienie pomiędzy kupującym a sprzedającym powinno jasno określać, która ze stron ponosi odpowiedzialność, koszty i ryzyko związane z przewozem ładunku. Wyjaśniamy, co to jest gestia transportowa i kto dokonuje jej wyboru.
Czym jest gestia transportowa?
Prawa i obowiązki związane z przewozem towarów w ramach umowy zawartej pomiędzy kupującym a sprzedającym reguluje gestia transportowa. Definicja tego procesu pochodzi od angielskiej nazwy management of carriage. Termin ten został oficjalnie przetłumaczony właśnie jako gestia transportowa.
W ramach gestii transportowej kupujący i sprzedający określają, która ze stron odpowiedzialna jest za konkretne czynności związane z transportem towarów będących przedmiotem umowy kupna-sprzedaży. W zależności od odległości transport może być realizowany samolotem, statkiem lub samochodem ciężarowym. W tym ostatnim przypadku znalezienie odpowiedniego kontrahenta ułatwia giełda przewoźników.
Do kogo należy gestia transportowa?
Gestia transportowa stanowi element porozumienia zawartego pomiędzy sprzedającym a kupującym. Warto zaznaczyć, że nie występują przepisy nakładające spełnienie tego obowiązku przez konkretną stronę umowy. Prawa i obowiązki mogą, lecz nie muszą spoczywać na barkach jednej ze stron umowy:
✅ własna gestia transportowa – kupujący lub sprzedający w całości organizuje proces przewozu,
✅ mieszana gestia transportowa – strony umowy kupna-sprzedaży dzielą się obowiązkami związanymi z przewozem przesyłki.
Przeczytaj także: Gdzie szukać zleceń transportowych.
Kto dokonuje wyboru gestii transportowej?
Wybór gestii transportowej jest efektem negocjacji pomiędzy sprzedającym a kupującym. Pomocne w ustalaniu praw i obowiązków związanych z przewozem kupowanych lub sprzedawanych towarów są formuły Incoterms 2010. Angielskojęzyczne terminy określają w skróconej formie podział obowiązków, kosztów i ryzyka, z jakimi wiąże się gestia transportowa. Wady i zalety różnią się w przypadku każdej z 11 stosowanych formuł:
✅ EXW (Ex Works) – sprzedający udostępnia towar we wskazanym miejscu, a gestia transportowa w całości należy do kupującego,
✅ FCA (Free Carrier) – obowiązki sprzedającego kończą się w momencie wydania towaru w ręce przewoźnika. Wyładunek i wszystkie pozostałe czynności pozostają po stronie kupującego towar,
✅ FAS (Free Alongside Ship) – sprzedający dostarcza towar wzdłuż burty statku i od tego momentu wszystkie obowiązki wynikające z gestii transportowej należą do kupującego,
✅ FOB (Free on Board) – sprzedający odpowiada za dostawę towaru na wskazany przez kupującego statek. Następnie gestia transportowa pozostaje po stronie kupującego,
✅ CFR (Cost and Freight) – sprzedawca dostarcza towar na statek i opłaca fracht morski. Po stronie kupującego pozostaje rozładunek, a także ryzyko wynikające z uszkodzenia lub utraty towaru,
✅ CIF (Cost Insurance and Freight) – sprzedający ma takie same obowiązki jak w procedurze CFR rozszerzone o opłatę ubezpieczenia towaru,
✅ CPT (Carriage Paid To) – gestia transportowa sprzedającego polega w tym przypadku na dostarczeniu towaru przewoźnikowi we wskazanym miejscu i opłaceniu kosztów przewozu. Następnie kupujący przejmuje ryzyko oraz wszystkie pozostałe koszty np. związane z rozładunkiem przesyłki we wskazanym miejscu.
✅ CIP (Carriage Insurance Paid) – do obowiązków sprzedającego zawartych w procedurze CPT dochodzi zawarcie i opłacenie ubezpieczenia towaru,
✅ DAT (Delivered At Terminal) – gestia transportowa strony sprzedającej polega na przewozie towaru do terminalu w kraju przeznaczenia oraz poniesieniu wszystkich kosztów z tym związanych. Kupujący odpowiada za koszty i ryzyko po wyładunku towaru w terminalu,
✅ DAP (Delivered At Place) – sprzedający odpowiada i opłaca transport towaru do miejsca docelowego w kraju kupującego. Ten z kolei ponosi koszty i odpowiedzialność za wyładunek przesyłki,
✅ DDP (Delivered Duty Paid) – sprzedawca odpowiada za transport, koszty, ryzyka i opłaty celne, importowe i podatki aż do punktu przeznaczenia towaru. Rolą kupującego jest przyjęcie i wyładunek przesyłki.
Jakie są zalety przejmowania gestii transportowej?
Przejmowanie gestii transportowej może okazać się korzystne, ponieważ niesie wiele praw i możliwości ograniczenia kosztów:
👉 bezpośredni wpływ na proces przewozu towarów,
👉 możliwość wykorzystania własnych środków transportu, co pozwala np. na optymalizację kosztów przewozu
👉 uzyskanie korzystniejszych warunków przewozu dzięki posiadanym relacjom ze spedytorami lub przewoźnikami,
👉 niższe koszty transportu przekładają się na większy zysk eksportera lub oszczędności po stronie importera.
W jakim dokumencie jest opisana gestia transportowa?
Gestia transportowa to istotny element umowy zawartej pomiędzy kupującym i sprzedającym. Zapisy dotyczące odpowiedzialności, kosztów i ryzyka związanego z przewozem towarów będących przedmiotem transakcji powinny zostać zawarte na piśmie. Gestia transportowa najczęściej zawierana jest w kontrakcie handlowym oraz określana w ramach wybranej formuły Incoterms 2010.
