Po 31 stycznia 2020 roku, kiedy Wielka Brytania wystąpiła z Unii Europejskiej, transport drogowy musi uwzględniać nową rzeczywistością prawną. Pozostaje ona ciągle w procesie zmian, co oznacza wprowadzanie kolejnych przepisów i wynikających z tego obowiązków.
Transport do Wielkiej Brytanii od czasu brexitu wymaga dopełnienia wielu formalności celnych, które wcześniej nie były wymagane. Obecnie United Kingdom (UK) stanowi dla polskich przewoźników terytorium państw trzecich. W efekcie, od wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, należy dokonać następujących procedur celnych: odprawy celnej eksportowej, otwarcia tranzytu, zamknięcia tranzytu, odprawy towaru w imporcie.
Ta sama procedura funkcjonuje w obie strony, bez względu na to, czy jest to import, czy eksport towarów. Należy również posiadać numer EORI GB, który dotyczy wszystkich podmiotów uczestniczących w łańcuchu dostaw. Poza odbiorcą lub nadawcą towaru również przewoźnicy powinni taki numer uzyskać. Dodatkowo pojawił się wymóg rejestracji w systemie GVMS i nadawania numer GMR przy przeprawach promowych do Wielkiej Brytanii i z powrotem.
GVMS – co to jest?
Wjazd do Wielkiej Brytanii po brexicie wymaga od przewoźników zaznajomienia się z działaniem takich systemów jak GVMS, GMR oraz innych rozwiązań charakterystycznych dla odpraw celnych na granicy UK i Unii Europejskiej. GVMS to skrót od Goods Vehicle Movement System, w języku polskim tłumaczy się go jako System Ruchu Pojazdów Towarowych, choć w praktyce najczęściej stosowany jest po prostu skrót GVMS. Zasady wjazdu do Wielkiej Brytanii nakładają na przewoźnika obowiązek rejestracji właśnie w tym systemie. W tym celu firma transportowa musi utworzyć brytyjskie konto Government Gateway, a następnie dokonać rejestracji do systemu.
Potrzebuje do tego numeru EORI wydawanego polskim przewoźnikom przez Krajową Administrację Skarbową. Dopiero po zarejestrowaniu się do systemu GVMS przewoźnik może wygenerować numer GMR. Co to jest? Mowa o numerze referencyjnym służącym do przewozu towarów. Numer GMR rozpoczyna się od liter GMR (ang. Goods Movement Reference) i składa się z ciągu cyfr i liter. Aby ułatwić stosowanie tego rozwiązania, wraz z numerem referencyjnym dostarczany jest kod kreskowy.
Numer GMR może zostać przekazany kierowcy w formie papierowej lub zostać przesłany np. na smartfona. Użycie numeru GMR jest niezbędne do przekroczenia granicy. Korzystając z takich źródeł frachtów do Anglii, jak na przykład giełda transportowa, warto szczegółowo omówić warunki przekazania niezbędnych formalności celnych.
Zmiany w kabotażu
Zasady, na podstawie których dopuszczalny jest kabotaż w Wielkiej Brytanii, uległy poważnym zmianom po brexicie. Kiedy sytuacja się ustabilizowała, a obie strony (Wielka Brytania i UE) oswoiły się z wymaganiami prawnymi, w 2022 roku weszły kolejne zmiany, które nałożyły na przewoźników dodatkowe restrykcje. Zacznijmy od przepisów dotyczących kabotażu w Wielkiej Brytanii. W grudniu 2022 roku Brytyjczycy znieśli udogodnienia, z których korzystali polscy przewoźnicy. Przepisy weszły w życie 24 grudnia 2022 roku, jednak do końca marca 2023 nie były nakładane kary za ich nieprzestrzeganie. Mowa tu o kilku ważnych zmianach:
👉 Przewozy kabotażowe – można je wykonywać w UK tylko pod warunkiem, że auto przyjechało ,,na pełno” (z towarem w imporcie). Ile kabotaży po UK? Dozwolone są tylko dwie operacje w ciągu 7 dni. O czym jeszcze należy pamiętać, wykonując kabotaż? Wielka Brytania zezwala unijnym przewoźnikom na wykonywanie operacji transportowych w całości tym samym pojazdem lub zespołem pojazdów.
👉 Transport intermodalny – zakaz odbioru towaru naczepami niezarejestrowanymi w UK. Od grudnia 2022 roku zniesione zostały przepisy prawa dotyczące dostępu do załadunku i rozładunku towarów w ramach transportu intermodalnego w odległości do 25 km od granicy brytyjskiego wybrzeża.
👉 Przewozy towarów między UK a krajami trzecimi – przewozy takie są dozwolone tylko na pozwoleniach EKMT (European Comission of Ministers of Transport), ważność zezwolenia ograniczona jest terytorialnie i czasowo, a ilość wydawanych pozwoleń jest limitowana. Obowiązek korzystania z zezwoleń EKMT zwiększa koszty transportu do Wielkiej Brytanii. Certyfikat może zostać użyty tylko przez jeden pojazd, a koszt jego wydania to 250 zł za ciężarówkę lub ciągnik siodłowy oraz 100 zł za naczepę bądź przyczepę.
Dostępne jest także całoroczne zezwolenie EKMT, które kosztuje 1800 zł, a stawka naliczana jest proporcjonalnie według liczby miesięcy. Certyfikat ten obejmuje całą firmę transportową. Przewoźnik może więc dowolnie wybrać pojazd do podjęcia towaru na terenie Zjednoczonego Królestwa, który następnie trafi do krajów trzecich względem UK, gdzie niezbędna jest odprawa celna. Wielka Brytania tym samym przestała honorować unijne licencje transportowe.
Nowy system celny
Zmiany celne dotknęły nie tylko kabotażu. 1 października 2022 roku dokonano zmiany systemu celnego do obsługi importu towarów na teren Wielkiej Brytanii. Wcześniej wykorzystywano system CHIEF, który w 2022 roku zamieniono na system Customs Declaration Service (CDS). Początkowo znacznie wydłużył się czas odpraw, m.in. dlatego, że agenci celni nie tylko musieli ręcznie wypełniać każdą rubrykę, ale często dokonywali też ponownej taryfikacji towarów, ponieważ zmieniły się niektóre kody celne.
Zmiana z systemu CHIEF na CDS przy eksporcie eksporcie nastąpiła 30 listopada 2023 roku. System CDS ma na celu ujednolicenie zgłoszeń celnych poprzez przygotowywanie ich w pełnej formie – wraz z podaniem wszystkich niezbędnych kodów wymaganych przy pełnych zgłoszeniach celnych. Należą do nich m.in. kod procedury, pełen kod HS towaru czy Unique Consignment Reference (UCR).
Przeczytaj także: Jakie są procedury celne w transporcie?
System NCTS5
Poza zmianami w obsłudze celnej eksportu i importu należy wspomnieć również o procedurze tranzytu, ponieważ wprowadzono zmianę systemu NCTS4 obsługującego deklaracje celne – na nowy system NCTS5. Co to jest kod NCTS? Polska nazwa tego rozwiązania to Nowy Skomputeryzowany System Tranzytowy, dzięki któremu m.in. ułatwiona jest odprawa celna po brexicie. Za pośrednictwem systemu NCTS przesyłane są elektroniczne zgłoszenia tranzytowe pomiędzy urzędami celnymi wejścia, tranzytu i wyjścia.
Dokumenty celne do Wielkiej Brytanii powinny zawierać szczegółowe informacje dotyczące miejsc przeprowadzenia wspomnianych czynności celnych. Zmiana systemu NCTS4 na NCTS5 dotyczyła całej Unii Europejskiej i weszła w życie 30 listopada 2023 roku. Przejście na NCTS5 pozwala na prezentowanie zgłoszeń na smartfonie lub tablecie, a co za tym idzie – umożliwia także wprowadzenie eCMR, czyli elektronicznego listu przewozowego. Dodatkowym atutem NCTS5 jest również możliwość zmiany wstępnie złożonych deklaracji – zamiast konieczności ich anulowania. W przypadku jakiegokolwiek incydentu podczas realizacji procedury tranzytowej, zgłaszający otrzyma powiadomienie w czasie rzeczywistym wraz ze wskazaniem pełnej informacji odnośnie zakresu oraz celowości interwencji.
Kontrola towarów SPS
W końcu 2023 roku wdrożono także kontrolę towarów SPS. Od 31 stycznia 2024 roku w Wielkiej Brytanii obowiązkowe stało się przedstawienie świadectwa zdrowia podczas przywozu z UE produktów zwierzęcych, roślin i produktów roślinnych średniego ryzyka, a także żywności i pasz niepochodzących od zwierząt wysokiego ryzyka. Świadectwa przesyłane są w formie elektronicznej, więc kierowca nie musi posiadać przy sobie kopii certyfikatu.
Produkty zwierzęce zostały sklasyfikowane w trzech kategoriach:
👉 Produkty niskiego ryzyka – zwierzęce i odzwierzęce produkty przetworzone oraz niektóre produkty rybne,
👉 towary średniego ryzyka – m.in. surowe mięso schłodzone lub zmrożone, nabiał i produkty odzwierzęce wykorzystywane w paszach,
👉 towary wysokiego ryzyka – żywe zwierzęta oraz produkty, w przypadku których zastosowane zostały środki zaradcze (np. towary pochodzące z regionów, gdzie zaobserwowano występowanie chorób).
Harmonogram wprowadzania kolejnych etapów kontroli towarów SPS wygląda następująco:
👉 30 kwietnia 2024 roku – wprowadzenie rutynowych kontroli produktów zwierzęcych i roślinnych średniego ryzyka. Natomiast kontrole produktów wysokiego ryzyka zostaną przeniesione z miejsca przeznaczenia do punktów kontroli granicznej,
👉 31 października 2024 roku – wprowadzenie wymogu złożenia deklaracji bezpieczeństwa i ochrony dla towarów zwierzęcych i roślinnych pochodzących z UE. Korzystanie z brytyjskiego Single Trade Window ograniczy powielanie się różnych danych, pochodzących np. ze źródła takiego jak deklaracja celna do Anglii.
Dobrą stroną wprowadzanych zmian jest długi okres ich implementacji, a także wydłużenie okresu nienakładania kar za niezastosowanie się do nowych przepisów. Daje to czas przewoźnikom, firmom spedycyjnym oraz samym importerom czy eksporterom na przygotowanie się do nowych wymogów narzucanych przez Wielką Brytanię.
Ile wynoszą opłaty drogowe?
Nie tylko odprawy celne w UK uległy zmianom. Po przerwie spowodowanej pandemią, od początku sierpnia 2023 roku powróciły opłaty drogowe dla ciężarówek w Wielkiej Brytanii. Obowiązek wnoszenia opłat w postaci dziennych, tygodniowych, miesięcznych lub rocznych winiet dotyczy pojazdów o DMC powyżej 12 ton, które poruszają się po autostradach i drogach klasy A. Wysokość opłat zależy od normy spalin oraz dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu.
W przypadku ciężarówki o DMC do 12 ton spełniającej normę Euro 6 lub wyższą, winieta na jeden dzień kosztuje 3 funty. Z kolei dzienna opłata za użytkowanie brytyjskich autostrad i dróg klasy A przez zespół pojazdów o DMC powyżej 38 ton wynosi 9 funtów. Wyższe stawki przewidziano dla użytkowników ciężarówek spełniających normę Euro 5 lub niższą. Warto mieć to na uwadze, negocjując zlecenia transportowe z rozładunkiem lub załadunkiem na terenie UK.
