Tranzyt należy do terminów często stosowanych w transporcie drogowym. Obecnie pojęcie to najczęściej towarzyszy przewozom wymagającym odpraw celnych. Sprawdź, co to jest tranzyt i czym różnią się poszczególne rodzaje tej procedury w transporcie na odcinkach międzynarodowych i krajowych.
Co to znaczy tranzyt?
Jedną z najczęściej stosowanych procedur w transporcie międzynarodowym jest tranzyt. Definicja tego pojęcia brzmi następująco: przejazd przez terytorium państwa podczas transportu ładunków pomiędzy innymi krajami. Tranzyt – co to znaczy w praktyce? Na przykład, gdy podczas przewozu towaru z Polski do Holandii samochód ciężarowy musi przejechać przez Niemcy. W tym przypadku nasi zachodni sąsiedzi są krajem, na którego terytorium zachodzi tranzyt towarów.
Przeczytaj także: Kabotaż – co to jest?
Co to są przewozy tranzytowe?
Każdy transport międzynarodowy, który przebiega przez teren państwa trzeciego to tranzyt. Polska od niemal 20 lat należy do Unii Europejskiej, więc dostawy towarów do krajów członkowskich nie wymagają dopełnienia czynności celnych. Jednak od strony formalnej podczas każdego przewozu tego typu na terenie Wspólnoty obowiązuje procedura tranzytu.
Zasady tranzytu w międzynarodowym transporcie drogowym zostały zawarte m.in. w „Konwencji o handlu tranzytowym krajów bez dostępu do morza” oraz w „Konwencji i Statucie o wolności tranzytu”. Ten drugi dokument to międzynarodowa umowa, która reguluje zasady tranzytu. Porozumienie zostało zawarte w Barcelonie w 1921 r. pomiędzy licznymi krajami należącymi do nieistniejącej już Ligi Narodów. Postanowienia tego porozumienia obowiązują jednak do dziś i w trakcie trwania tranzytu nie pobiera się podatków i opłat. Mogą natomiast występować opłaty administracyjne towarzyszące inspekcji przesyłek.
Przeczytaj także: Optymalizacja tras w transporcie drogowym
Rodzaje tranzytu w transporcie międzynarodowym
Rodzaje tranzytu podlegają pod dwa zasadnicze podziały. Pierwszy z nich dotyczy sposobu obchodzenia się z towarem w krajach, na których terenie odbywa się tranzyt. W tym przypadku wyróżnia się dwie podstawowe procedury:
✅ Tranzyt pośredni – okresowe składowanie towaru na terenie państwa trzeciego możliwe jest w ramach pośredniej procedury tranzytu. Ponadto dopuszcza się także przeładunek przesyłki na inny środek transportu, a także podzielenie towaru na mniejsze jednostki handlowe. Czynności te należy jednak wykonywać tylko i wyłącznie w uznanych składach celnych.
✅ Tranzyt bezpośredni – w ramach bezpośredniego rodzaju tranzytu towaru dochodzi jedynie do jego transportu przez teren państwa trzeciego. Co to znaczy w tranzycie bezpośrednim? W przypadku tej procedury niedopuszczalny jest przeładunek oraz składowanie przesyłki.
Rodzaje tranzytu podlegają podziałowi także ze względu na zaangażowanie w proces krajów trzecich. W takim przypadku wyróżnia się dwie procedury tranzytu:
✅ Tranzyt zewnętrzny – tego typ procedura stosowana jest w przypadku przesyłek, które pochodzą spoza Unii Europejskiej, lecz są przewożone przez terytorium jednego lub więcej państw członkowskich. Tranzyt zewnętrzny wymaga dopełnienia formalności celnych w postaci procedury T1. Wystawienie dokumentu tranzytowego o tej samej nazwie jest stosowane podczas przewozu towarów pochodzących m.in. ze Szwajcarii, Norwegii, czy Wielkiej Brytanii z terenu tych krajów do państwa członkowskiego. Na towarze niewspólnotowym powinna zostać przeprowadzona procedura celna po dotarciu na teren Wspólnoty, lecz w praktyce oclenie następuje zazwyczaj dopiero po dotarciu do kraju przeznaczenia. Realizując transport w procedurze tranzytu T1 trzeba pamiętać, że dokument ma określony termin ważności. Dlatego warto dokładnie omówić szczegóły ewentualnych odpraw celnych, realizując fracht pochodzący ze źródeł takich jak giełda transportowa.
✅ Tranzyt wewnętrzny – procedura tego typu dotyczy sytuacji, gdy przemieszczany towar pochodzi z Państwa członkowskiego i docelowo ma trafić do innego kraju należącego do Wspólnoty, lecz w trakcie transportu towar przewożony jest przez terytorium kraju, który nie należy do Unii Europejskiej. Dochodzi wtedy do tranzytu wewnętrznego, który wymaga wystawienia zgłoszenia T2. Dokument ten udowadnia wspólnotowy status przesyłki przewożonej przez teren kraju nienależącego do Wspólnoty.
Tranzyt w Polsce – rodzaje
Jakie zasady tranzytu obowiązują w trakcie przewozu towarów celnych przez terytorium Polski? Najczęściej stosowane są dwa rodzaje tranzytu, do których należą:
👉 Karnet TIR – procedura stosowana w transporcie drogowym. To właśnie od niej wzięła się nazwa TIR, którą popularnie określa się samochody ciężarowe. Podczas tego typu przewozu towar nie podlega odprawie celnej na terytorium Polski pod warunkiem zastosowania np. plomb, które świadczą o zamknięciu celnym przesyłki.
👉 Procedura tranzytu krajowa – umożliwia transport towarów celnych pomiędzy urzędem granicznym a odpowiednikiem znajdującym się wewnątrz kraju, zazwyczaj w rejonie siedziby importera. W ramach tej procedury tranzytu możliwe jest także przewożenie towarów pomiędzy składami celnymi zlokalizowanymi na terenie kraju.
